مقدمه: گزارش ها حاکی از تهاجم دو گونه نیلوفرپیچ و کنجدشیطانی به مزارع تحت کشت محصولات تابستانه از جمله سویا در استان گلستان است. با توجه به اهمیت اطلاع از دماهای ویژه جوانه زنی در مدل های پیش بینی حضور علف های هرز و به تبع آن طراحی راهبرد های مدیریتی صحیح بروی این گیاهان، در این آزمایش به مطالعه رفتار جوانه زنی و مقایسه دماهای ویژه جوانه زنی دو گونه نیلوفرپیچ (Ipomoea hederaceae) و کنجدشیطانی (Cleome viscosa) در دو شرایط دمای ثابت و متناوب پرداخته شده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر دماهای ثابت و متناوب بر تغییرات درصد و سرعت جوانه زنی و برآورد دماهای ویژه جوانه زنی نیلوفرپیچ و کنجدشیطانی، آزمایش های جداگانه ای به صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام گرفت. تیمارهای دمایی مورد بررسی روی بذرهای نیلوفرپیچ شامل دماهای ثابت 10، 15، 17، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس و دماهای متناوب 5/12: 5/7، 10: 15، 20: 5/12، 15: 25: 20: 30، 5/37: 25، 5/42: 30 و 35: 45 درجه سلسیوس بودند. روی بذرهای کنجدشیطانی نیز دماهای ثابت 15، 20، 23، 25، 28، 30، 35، 40، 45 و 50 درجه سلسیوس و دماهای متناوب 15: 20، 20: 25، 20: 30، 25: 30، 25: 35، 30: 40، 30: 45، 30: 50 و 40: 50 درجه سلسیوس اعمال گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که جوانه زنی بذر نیلوفرپیچ تحت تأثیر مثبت دماهای متناوب قرار گرفت و از 78 درصد در شرایط دماهای ثابت به 94 درصد در شرایط دمای متناوب رسیده است؛ اما در مورد حداکثر درصد جوانه زنی کنجدشیطانی در شرایط دمای متناوب (79 درصد در تیمار دمایی 20: 30 سلسیوس) تفاوت قابل توجهی با دمای ثابت (84 درصد در دمای 30 درجه سلسیوس) نداشت. مقایسه دماهای پایه جوانه زنی این علف هرز در شرایط دمای ثابت و متناوب نشان داد که دمای پایه جوانه زنی نیلوفرپیچ در شرایط دمای متناوب (09/10 درجه سلسیوس) اندکی کم تر از دمای ثابت (20/11 درجه سلسیوس) بود؛ اما در مورد کنجد شیطانی، دمای پایه جوانه زنی این علف هرز در شرایط دمای متناوب (57/17 درجه سلسیوس) بیشتر از دمای ثابت (43/15 درجه سلسیوس) بود. نتیجه گیری: مهم ترین عامل در بروز چنین پاسخ های متفاوتی به دماهای ثابت و متناوب در نیلوفرپیچ و کنجدشیطانی، سازگاری آنها با شرایط محیطی و در نتیجه بقای آنها در محیط های پرتخریب کشاورزی است. این دو علف هرز گرمادوست بوده و بذرهای آنها در فصل پاییز وارد بانک بذر خاک می شود. وجود خفتگی (صرفه نظر از نوع آن) در بذرهای این دو گیاه از جوانه زنی بذرهای آنها در فصل زمستان جلوگیری می کند؛ و تجربه دماهای متناوب در این زمان، بذرها را آماده جوانه زنی در فصل بهار می کند. دمای پایه نیلوفر پیچ در شرایط دمای ثابت و متناوب تفاوت چندانی نداشت؛ اما دمای پایه کنجدشیطانی در شرایط دماهای متناوب بیشتر از دمای ثابت بود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

کاتوس با نام علمی Cynanchum acutum گیاهی است چند ساله از تیره استبرق که سالهای اخیر بصورت علف هرزی مهاجم در بعضی از نقاط کشور بخصوص در باغ ها مشکل ساز شده است. شناسایی دقیق بیولوژی این علف هرز و رفتار جوانه زنی بذر آن باعث اجرای برنامه صحیح و بهینه ای جهت کنترل آن می شود. در پژوهش حاضر، جوانه زنی بذور کاتوس در شرایط کنترل شده مختلف مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایش هایی در سال 83-1382 در موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی در بخش علفهای هرز بصورت زیر انجام گرفت: 1- اثر دماهای ثابت 10، 15، 18، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی گراد، 2- اثر نور و تاریکی و 3- اثر دماهای متناوب 15.7، 20.12، 25.17 و 30.22 درجه سانتی گراد بر جوانه زنی بذر کاتوس. تمام آزمایش ها با 8 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که بذور کاتوس پس از جدا شدن از گیاه مادری خواب ندارند. جوانه زنی بذر تحت تاثیر دما قرار می گیرد ولی نور نقش مهمی در جوانه زنی بذر کاتوس ندارد. به عبارت دیگر، بذور کاتوس فتوبلاستیک نیستند. نوسانات دمایی تغییری در افزایش جوانه زنی بذر کاتوس ایجاد نمی کند. این ویژگی ها از عوامل عمده تهاجم علف هرز کاتوس بوده و اطلاع دقیق از آنها می تواند در کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد.

به منظور ارزیابی اثر برخی روش ها بر شکست خواب بذرها و آگاهی از مکانیسم خواب بذرها، ارزیابی اثر دماهای متناوب و نور بر جوانه زنی بذرها و نیز تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی بذرهای قیچ لوبیایی، آزمایش هایی در سال 1395 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آزمایش اول شامل ارزیابی اثر دماهای ثابت جوانه زنی (15 تا 35 درجه سانتی گراد) و روش های مختلف حذف خواب بذرها بود. آزمایش دوم شامل ارزیابی اثر دماهای متناوب (10/20، 15/25، 10/30 و 20/30 درجه سانتی گراد (شب/روز))، رژیم نوری و اعمال و عدم اعمال تیمار شکستن خواب بذور و آزمایش سوم اعمال دماهای ثابت (0 تا 40 درجه سانتی گراد) با دوره روشنایی/تاریکی 12/12 ساعت بود و با استفاده از برازش معادلات دوتکه ای، چهار پارامتره بتا و دندان مانند به رابطه بین دما و سرعت جوانه زنی مقادیر دماهای کاردینال تعیین شد. نتایج نشان داد که جوانه زنی بشدت تحت تأثیر دماهای ثابت و متناوب قرار گرفت. نور نقشی در جوانه زنی قیچ لوبیایی نداشت. به طوری که بیشترین درصد جوانه زنی در تیمارهای شکستن خواب مربوط به تیمار سولفوریک اسید 15 دقیقه در دمای 30 درجه سانتی گراد مشاهده شد. همچنین بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار دماهای متناوب مربوط به تیمار دمای متناوب 15/25 درجه سانتی گراد (زمانی که بذرها خواب شکنی نشده بودند) به میزان 6/54 درصد بود. در برآورد دماهای کاردینال نیز مدل چهار پارامتره بتا نسبت به سایر مدل ها بهتر بود. براساس برآوردهای این مدل، دماهای پایه، مطلوب و حداکثر برای جوانه زنی بذرهای قیچ لوبیایی به ترتیب 83/9، 33/16 و 29/39 درجه سانتی گراد تعیین شد.

نانوذرات مغناطیسی فریت کبالت-روی Co1−xZnxFe2O4، که در آن 0.8، 0.6، 0.4، 0،0.2  x=است، به روش هم رسوبی با نمک های محلول در آب کبالت، روی و آهن در هیدروکسید سدیم و در دمای 80 oC تهیه شدند. ساختار فازی با پراش پرتو ایکس تعیین و میانگین اندازه بلورک ها با رابطه شرر محاسبه شد. نتیجه ها نشان می دهند که همه نمونه ها تک فاز هستند و با افزایش x از مقدار 0 تا 0.8، میانگین اندازه بلورک ها از حدود 13 nm به حدود 8 nm کاهش می یابد. ریخت شناسی و اندازه ذرات با میکروسکوپ الکترون عبوری بررسی شد. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که ذرات شکل کروی دارند و میانگین اندازه ذرات پیرامون 13.5 nm است که با میانگین اندازه بلورک ها هم خوانی دارد. بستگی دمای بستن TB به بسامد و رفتار ابرپارامغناطیسی نمونه ها از نمودار پذیرفتاری بر حسب دما در گستره 300 Hz تا 100 kHz به دست آمد و با قانون وگل-فولچر برازش شد.

در این مقاله وابستگی دمایی پذیرفتاری مغناطیسی AC در نمونه های چند بلوری (Bi1/6Pb0/4)Sr2Ca3Cu4OY که به روش واکنش حالت جامد ساخته شده اند، در میدانها و فرکانسهای مختلف اندازه گیری شده است. پهنای گذار در قسمت حقیقی و موهومی بستگی شدید به اندازه میدان مغناطیسی دارد. با استفاده از تغییرات دمای قله،TP  بر حسب دامنه میدان، Hac وابستگی دمایی چگالی جریان بحرانی به صورت Jc ~[1-T/Tc]2 به دست می آید، که نشان دهنده پیوندگاههای ضعیف از نوع (SNS) است. تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی ac با فرکانس نیز اندازه گیری شده است. با افزایش فرکانس جابه جایی کوچکی در دمای قله،Tp  به سمت دماهای بالا صورت می گیرد. این اثر با پدیده خزش شار قابل توضیح است.

شناسایی دقیق زیست شناسی علف های هرز و رفتار جوانه زنی بذر آن باعث اجرای برنامه صحیح و بهینه ای جهت کنترل می شود. به منظور بررسی عوامل موثر بر جوانه زنی بذر علف هرز تلخه، آزمایش هایی در سال 84-1383 در بخش تحقیقات علف های هرز موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی انجام شد. آزمایش اول برای حذف خواب بذر و به صورت فاکتوریل با 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول نوع تیمار آبی (آب مقطر و محلول نیترات پتاسیم 3 درصد) و فاکتور دوم تیمار بذر با سولفوریک ا سید غلیظ (به مدت 5، 10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) بود. آزمایش دوم برای تعیین بهترین دمای جوانه زنی بذر به صورت طرح کاملا تصادفی با 26 تیمار دمایی (دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتیگراد در شرایط نور مطلق و تاریکی مطلق، دماهای متناوب 10.2، 15.7، 20.12، 25.17، 30.22 و 35.27 و دماهای متناوب 10.0، 15.5، 20.10، 25.15، 30.20، 35.25) و 8 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که برای شکستن خواب بذر، تیمار 20 دقیقه ای با سولفوریک اسید غلیظ لازم است. از سوی دیگر، بین اثر آب مقطر و محلول نیترات پتاسیم 3 درصد بر درصد جوانه زنی بذر، تفاوت معنی داری وجود نداشت. بهترین دمای جوانه زنی، دمای متناوب 30.20 (16.8 تاریکی / روشنایی) درجه سانتی گراد بود که باعث 42 درصد جوانه زنی بذر تلخه شد. بدین ترتیب جوانه زنی تحت تاثیر دما قرار گرفت ولی نور نقش مهمی در جوانه زنی بذر تلخه نداشت. به عبارت دیگر بذور تلخه فتوبلاستیک نبودند. نوسانات دمایی در افزایش جوانه زنی تلخه موثر بود و می توان گفت این ویژگی از عوامل مهم تهاجم این علف هرز می باشد و اطلاع دقیق از آن می تواند در کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد.

به منظور شناخت ویژگی های اکولوژیک برخی خصوصیاتجوانه زنی و سبز شدن بذور کنگر ابلق که از گیاهان هرز خسارتزا در محصولات زمستانه به شمار می رود، آزمایشات جوانه زنی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1392 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد.اثر دما بر جوانه زنی بذور در ژرمیناتور تحت نوسان دمایی 15.5، 20.10، 25.15، 30.15 و 35.20 درجه سانتی گراد شب/روز، اثر شوری با استفاده از محلول های صفر، 10، 20، 40، 80، 160 و 320 میلی مولار کلرور سدیم و اثر اسیدیته با استفاده از محلول های بافر با اسیدیته تنظیم شده 5 تا 9 به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. برای مطالعه اثر عمق دفن بذر روی سبزشدن گیاهچه، بذور گیاه در اعماق صفر، 1، 2، 4 و 8 سانتی متر دفن شدند. نتایج نشان داد بالاترین و پایین ترین درصد جوانه زنی تحت تاثیر دماهای مختلف به ترتیب در تیمار دمایی 35.20 (شب/ روز) با 98.5 درصد و 15.5 (شب/ روز) با 38 درصد جوانه زنی مشاهده شد. همچنین، با افزایش میزان شوری از صفر به 80 و 320 میلی مولار درصد جوانه زنی بذور به ترتیب با 42 و 90 درصد کاهش همراه بود. بذور کنگر ابلق در عمق صفر و 1 سانتی متر به ترتیب دارای 93.35 و 89.37 درصد سبز شدن بودند که با افزایش عمق دفن بذور به 8 سانتی متر، درصد سبز شدن نسبت به سطح صفر سانتی متر با 60 درصد کاهش همراه بود. تیمار اسیدیته بر جوانه زنی این گیاه در سطح یک درصد اثر معنی-داری داشت. کمترین (30 درصد) و بیشترین (96.5 درصد) درصد جوانه زنی به ترتیب در اسیدیته 5 و در 8 مشاهده شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که دماهای پایین، سطوح بالای تنش شوری، اسیدیته کمتر و بیشتر از حد خنثی و دفن بذر در سطح خاک و همچنین عمق بیش از 4 سانتی متر برای رشد علف هرز کنگر ابلق محدود کننده می باشد که این اطلاعات می تواند در کنترل بوم سازگار این علف هرز مفید باشد.

هفت بند یک از مهمترین علف های هرز با وسیع ترین پراکنش در دنیاست که گونه های آن دارای خواب هستند. برای تعیین بهترین تیمار شکستن خواب سه گونه هفت بند خوابیده (Polygonum aviculare L. )، هفت بند پیچ (P. convolvulus L. ) و هفت بند ایرانی (P. persicaria) آزمایشی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل خراش دهی با اسید سولفوریک، نیترات پتاسیم، سرمادهی مرطوب، جیبرلیک اسید بودند. در بخش دیگر پژوهش اثرات دمای متناوب شب/ روز (5/15، 10/20، 15/25، 20/30 و 25/35 درجه سانتی گراد) و نور (تاریکی مطلق، 16 ساعت نور/8 ساعت تاریکی و نور مداوم) روی 10 جمعیت هفت بند، از سه گونه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین جهت تعیین عمق مطلوب جوانه زنی، هفت عمق کاشت (0، 2، 4، 6، 8، 10، 12 سانتی متر) مورد بررسی قرار گرفتند. بهترین تیمارها جهت شکستن خواب در گونه های هفت بند خوابیده و هفت بند ایرانی سرمادهی مرطوب و در هفت بند پیچ اسید سولفوریک بودند. تفاوت معنی داری در درصد و سرعت جوانه زنی بین جمعیت های هفت بند وجود داشت. جوانه زنی در طیف گسترده ای از نوسانات دمایی صورت گرفت اما تفاوت های بین گونه ای و درون گونه ای در این سه گونه وجود داشت. جوانه زنی هفت بند پیچ به نور وابسته نبود. در همه جمعیت ها با افزایش عمق کاشت درصد سبز شدن کاهش یافت اما واکنش سبز شدن بذرهای جمعیت ها به افزایش عمق کاشت، متفاوت بود. نیاز نوری هفت بند خوابیده و ایرانی نشان داد که این گونه ها در مزارعی با شخم حداقل یا بدون شخم فراوانی بیشتری خواهند داشت. بنابراین افزایش عمق شخم می تواند در مدیریت این گونه ها موثر باشد.

پردازش متناوب فرایندی مولکولی است که با تاثیر روی ژن های کد شونده و غیرکد شونده سبب ایجاد انعطاف پذیری تراسکریپتومی و پروتئومی در گیاهان و جانواران می شود. اثرات عملکرد پیرایش متناوب از طریق ایجاد ایزوفرم های پروتئینی، تغییر در ویژگی های عامل های نسخه برداری، تغییر در جایگذاری پروتئین ها و نیز تغییر در ویژگی های آنزیمی اعمال می شود. یکی از مهم ترین اثرهای عملکردی پردازش متناوب در گیاهان، افزایش قابلیت تحمل و سازگاری به انواع تنش های زیستی و غیرزیستی می باشد. در این مقاله مروری هر یک از اثرهای عملکردی فرایند پردازش متناوب در گیاهان به صورت خلاصه مورد بررسی و بحث قرار می گیرد.